АРХІВАРЫУС

Зборнік навукова-папулярных паведамленняў і артыкулаў

Выпуск II

 

Серыя: гісторыя, архівазнаўства, крыніцазнаўства

 

З М Е С Т

Уступ

А. К. Голубович. Национальному историческому архиву Беларуси — 65 лет

I. Гісторыя

Г. М. Брэгер. З гісторыі маёнтка Дамашкавічы
И. Л. Вернер. Неизвестные факты биографии И. А. Гошкевича
А. Л. Грывянёў. Царква Святой Марыі Магдаліны на Старажоўскіх могілках у Мінску (з пачатку XIX ст. да нашых дзён)
В. В. Губина. Конфессии Северо-Западного края Российской империи в литературе XIX в.
В. Н. Денисов. Минская усадьба Ваньковичей
А. А. Лашкевіч. Аб дзейнасці следчых камісій па справах аб паўстанні 1863—1864 гг. у Мінскай губерні паводле архіўных крыніц НГАБ
А. А. Лашкевіч. Барацьба мясцовых уладаў з паўстанцкім рухам 1863—1864 гг. у Мінскай губерні (па матэрыялах фондаў «Вайскова-павятовыя начальнікі 60-х гадоў XIX ст.»)
С. А. Рыбчонак. Насельнікі Нясвіжскага замка ў сярэдзіне XIX ст.
Т. И. Седляревич. С именем женщины-ученой связано
Зм. Л. Яцкевіч. Радавод Адама Ганорыя Кіркора ў святле новых архіўных дакументаў

II. Публiкацыi архiўных дакументаў

В. У. Бабкова. Тры дакументы пра Зафею Слуцкую
В. У. Бабкова. Новы факт да біяграфіі Паўлюка Багрыма
А. К. Голубович. Рукописные документы Национального исторического архива Беларуси
У. М. Дзянісаў. Новыя дакументы да біяграфіі і радаводу Марка Шагала
А. А. Радаман. Элекцыйныя лісты як крыніца вывучэння дзейнасці соймікаў Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага другой паловы XVI — пачатку XVII ст.
А. А. Радаман. Справа аб парушэннi ваўкавыскiм старостай Крыштафам Манвiдам Дарагастайскiм парадку ўступлення на пасаду i прынцыпаў прызначэння ўраднiкаў гродскага суда i яе адлюстраванне ў дакументах Нацыянальнага гiстарычнага архiва Беларусi
С. А. Рыбчонак. Разрабаванне Нясвiжскага замка ў 1812 годзе

III. Крынiцазнаўства

Р. С. Жаўняркевіч. Сфрагістыка рыма-каталіцкіх парафій былога Ігуменскага павета (XVIII—пачатак XX ст.)
А. А. Лашкевіч. Актавыя кнігі гродскіх і магістрацкіх судоў як гістарычная крыніца
У. М. Свяжынскі. Лацінскія і грэчаскія элементы ў старабеларускім кірылічным пісьме

IV. Архівазнаўства

А. І. Дзярновіч. Кёнігсбергскі таемны архіў: Фармаванне калекцый, публікацыі дакументаў і важнасць архіва для вывучэння гісторыі Беларусі

V. Крытыка i бiблiяграфiя

А. I. Дзярновiч. «METRICIANA» — спецыялізаванае выданне, прысвечанае Метрыцы ВКЛ
У. М. Свяжынскi. Radvanas Jonas. Radviliada. Parenge, ivada, komentarus ir asmenu zodineli parase, verte is lotinu i lietuviu kalba Sigitas Narbutas. Bibliotheca Baltica. Vilnius, «Vaga», 1997 (Радванас Ёнас. Радзівіліяда. Падрыхтаваў, уводзіны, каментары і імянны слоўнічак напісаў, пераклаў з лацінскай на літоўскую мову Сігітас Нарбутас. Бібліятэка «Балтыка». Вільнюс, «Вага», 1997).
У. В. Фядосаў. Да пытання аб практычным значэнні сацыяльных функцый гістарычнай навукі

VI. Хронiка i iнфармацыя

Л. М. Лисова. Переезд НИАБ в новое здание. Год за годом: 1999

 

Уступ

Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі прадстаўляе чытачам чарговы выпуск «Архіварыуса». Гэты зборнік, як і папярэдні, скла­дзены па дакументах і матэрыялах XVI — пачатку XX ст. Структура зборніка складальнікамі ў асноўным захавана.

Мы працягваем знаёміць чытача з гісторыяй самога архіва, архівістамі-навукоўцамі, якія захоўвалі і захоўваюць наша нацыянальнае гістарычнае багацце — памяць і не даюць ёй зысці ў нябыт. Магчыма, у наступных зборніках з’явіцца дадатковы раздзел, пры­свечаны пэўным асобам, выдатнейшым архівістам, лёс якіх звязаны з айчыннымі архівамі.

Пяць раздзелаў папярэдняга зборніка пашырыліся яшчэ адным: «Крытыка і бібліяграфія». Складальнікі мяркуюць, што ён дасць змястоўную і карысную інфармацыю аб універсальных гістарычных выданнях пра Беларусь, якія выходзяць не толькі ў нашай краіне, але і за мяжой. Чытач зможа пазнаёміцца з новым праектам Аддзела спецыяльных гістарычных навук Інстытута гісторыі НАНБ «Metriciana» і з высокапрафесійнымі разважаннямі і высновамі У. М. Свяжынска­га пра выданне «Радзівіліяды» ў Вільні і іншымі матэрыяламі.

Гісторыя — гэта заўсёды факты, а ў нашым выпадку аўтары прыводзяць не толькі проста факты, а дакументы, першакрыніцы. Які артыкул не вазьмі з раздзелаў: «Гісторыя» ці «Публікацыя архіўных дакументаў», абавязкова знойдзеш новыя, яшчэ не друкаваныя звест­кі, а звесткі пра С. Слуцкую і П. Багрыма В. Бабковай, І. Гашкевіча І. Вернер ці М. Шагала У. Дзянісава — гэта проста адкрыцці, але ні адно адкрыццё ніколі не ставіць кропку пасля сябе, усе яны маюць працяг. Здаецца, пра княгіню і беларускую святую С. Слуцкую сказана і напісана шмат, а вось В. Бабкова пасля новай знаходкі ў бія­графіі княгіні дала навукоўцам роздум над загадкай аб працягласці яе зямнога жыцця. Колькі ж яна пражыла — 25 гадоў, а ці то 27? Ціка­ва, што абедзве лічбы засведчаны рукапісамі. Падобныя пытанні дзесяткі гадоў даследуюцца і дыскусіруюцца навукоўцамі, і толькі новыя архіўныя знаходкі могуць даць адказ. Сведчанне гэтаму — артыкул Зм. Яцкевіча «Радавод Адама Ганорыя Кіркора ў святле новых архіўных дакументаў». Наступныя ж выданні могуць здацца недасведчанаму ва ўсіх нюансах крыніцазнаўства чытачу яўнымі памылкамі. Напрыклад, чаму ў адным і тым жа дакуменце адно і тое ж прозвішча ці то геаграфічная назва маюць розныя варыянты напісання: Сегал— Сагал— Шагал у артыкуле У. Дзянісава «Новыя дакументы да біяграфіі і радаводу Марка Шагала». Тут проста патрэбна ведаць, што такое напісанне характэрна для складальнікаў дакументаў таго перыяду. А рознае ўжыванне назвы Менск і Мінск у артыкуле Г. Брэгера «З гісторыі маёнтка Дамашкавічы» аўтар зрабіў свядома. Ён ужыў напісанне назвы згодна з часам яго змянення.

Бясспрэчна, што без глыбокага ведання крыніцазнаўства не абысці­ся пры працы з архіўнымі дакументамі. Пацвярджэннем гэтаму з’яўля­юцца артыкулы Р. С. Жаўняркевіча, А. А. Лашкевіча, У. М. Свяжынска­га з адпаведнага раздзела.

Вельмі добра, калі паралельна з дакументамі айчынных архіваў будуць ісці расповеды і пра замежныя архівы і захаванні там матэрыялаў, якія тычацца нашай гісторыі. Мы будзем толькі ўдзячны аўтарам, якія папоўняць раздзел «Архівазнаўства» сваімі даследаваннямі з замежных архіваў, як гэта зрабіў на старонках зборніка А. Дзярновіч.

Чарговае выданне «Архіварыуса» — гэта свайго роду візітная картка архіва, якая адлюстроўвае багацце і унікальнасць змешчаных у ім матэрыялаў, над якімі яшчэ патрэбна будзе папрацаваць. Гэта магчымасць сказаць важкае слова аб гісторыі свайго народа, Айчыны, нацыянальнай свядомасці, аб тым, чаго мы варты ў сусвеце.

 

Выпуск I

Выпуск II

Выпуск III

Выпуск IV

Выпуск V

Выпуск VI

Выпуск VII

Выпуск VIII